Wat zijn de gevolgen en mogelijkheden voor mantelzorgers?

Auteur; Yannick Figee, gepubliceerd op 17-6-2016

 

Mantelzorger ben je als je hulp biedt aan iemand waar je een sociale relatie mee hebt zoals familie, vrienden of buren en hierbij geen hulpverlenend beroep uitoefent. Deze zorg is vaak zwaar en voor langere tijd. Door het geven van mantelzorg is de patiënt in staat zich te redden, langer thuis te blijven wonen en mee te gaan in de samenleving (Rijksoverheid, 2016). Gezien de veranderingen in de zorg spelen mantelzorgers een steeds grotere rol.  Wordt deze rol ook erkend en wordt er voldoende voor de mantelzorgers gedaan om ze te ondersteunen?

In 2014 werd er door ruim 4 miljoen Nederlanders mantelzorg gegeven.  Waarvan één op de zes meer dan 8 uur per week gedurende een langere tijd mantelzorg geeft. 10% van de mantelzorgers ondervindt een hoge belasting. Veel van deze mantelzorgers geeft hulp aan hun ouders of schoonouders (ongeveer 45% van de mantelzorgers) (Expertisecentrum mantelzorg, 2015). Uit onderzoek is gebleken dat er verschillende motieven zijn waarom dat mantelzorg deze hulp bieden. Ze doen het uit liefde en genegenheid voor de zorgvrager. Ze vinden het vanzelfsprekend, het hoort erbij. 

 

Mantelzorg is niet verplicht, echter voor gebruikelijke zorg wordt geen professionele hulp gegeven, omdat er verwacht wordt dat een gezond familielid, vriend of naaste deze zorg tijdelijk overneemt (Mezzo, 2016).Doordat de mantelzorgers veel taken op zich nemen brengt dit nogal wat gevolgen met zich mee. Wat zijn de positieve en negatieve gevolgen mantelzorgers? Wat kan mantelzorgers ondersteunen in het leveren van de zorg? Zijn er alternatieven voor het geven van mantelzorg?(Boer, 2007)

 

 

De positieve en negatieve gevolgen voor mantelzorgers

Wegen de positieve gevolgen op tegen de negatieve gevolgen op bij het geven van mantelzorg. Het (Expertisecentrum mantelzorg, 2015) beschrijft de volgende positieve gevolgen voor mantelzorgers. 82% van de mantelzorgers geeft aan dat het geven van mantelzorg een goed gevoel geeft. 53% van de mantelzorgers geeft aan dat de relatie verbeterd en de mantelzorger en zorgvrager dichter bij elkaar brengt. Hulp wordt positief ervaren als de zorgvrager laat merken dat de hulp gewaardeerd wordt. Langdurig helpen wordt vaak beter ervaren dan intensief helpen. Mantelzorgers leren nieuwe dingen door het geven van hulp, hierdoor wordt hun zelfvertrouwen vergroot. (Boer, 2007) benoemd dat mantelzorgers de zorg graag bieden en ervaren in hun werk als mantelzorg  liefde, vreugde, humor, dankbaarheid, voldoening en zelfrespect.

Doordat het aantal ouderen en niet werkende toeneemt stijgen de zorgkosten. Door het inzetten van mantelzorgers en het beperken van professionele hulp kan de stijging van de zorgkosten geremd worden (Volgens Nederland, 2016).

 

Naast de positieve gevolgen worden door (Expertisecentrum mantelzorg, 2015) ook de negatieve gevolgen beschreven. Mantelzorger die zich lang en intensief inzetten voelen zich vaker ongezonder dan anderen.  Er worden negatieve gevolgen ervaren als mantelzorgers het gevoel krijgen dat ze de situatie niet los kunnen laten. Hulp wordt teveel en er komt teveel op de schouders terecht van de mantelzorgers (17%) of raken zelf ziek of overspannen (6%). Een tiende van alle mantelzorgers voelt zich zwaar overbelast. De mantelzorgers die intensieve hulp geven, of dit doen om professionele hulp uit te stellen of hulp bieden omdat er geen andere mogelijkheden zijn, ervaren een hoge belasting. Mensen de naast hun werk nog mantelzorg bieden, ervaren een hogere belasting dan mensen die niet werken en mantelzorg bieden.

De belasting van de mantelzorgers neemt vaak toe onopgemerkt toe omdat mantelzorgers het vaak moeilijk vinden om de zorg los te laten of niet weten hoe het over te dragen. De onkosten kunnen voor een mantelzorg groter worden door bijvoorbeeld kosten aan vervoer, telefoon, wassen en onkosten die ze moeten maken om de eigen (thuis)situatie in stand te houden (Boer, 2007).

Werkende mantelzorgers ervaren vaker knelpunten dan niet werkende mantelzorgers. Knelpunten hierin kunnen zijn dat mantelzorgers niet onverwachts een dag vrij kunnen nemen of niet zelf de werktijden kunnen bepalen.  Mantelzorgers nemen vrije dagen op om hulp te kunnen bieden of zelfs onbetaald verlof. (Expertisecentrum mantelzorg, 2015)

 

 

Ondersteuning en alternatieven

Om mantelzorgers te ondersteunen zijn veel mogelijkheden en alternatieven in het leven geroepen.

Naast de mantelzorgers zijn er verschillende groepen die de mantelzorgers kunnen ondersteunen of werkzaamheden over kunnen nemen.  Zo kan er vervangende zorg gegeven worden, dit wordt respijt zorg genoemd. Respijt zorg is een formele vorm van zorg. Alle zorgtaken worden tijdelijk van de mantelzorger overgenomen zodat de mantelzorger even bij kan komen en tijd voor zichzelf heeft.  Deze zorg wordt gegeven door vrijwilligers en beroepskrachten. Er zijn geen kosten aan verbonden als het gegeven wordt door de vrijwilligers.

Naast het geven van respijt zorg is er ook de professionele zorg. Deze zorg wordt verleend door onder andere de thuiszorgorganisaties en verzorgingstehuizen. Dan is er nog de mogelijkheid om hulp te krijgen van vrijwilligersorganisatie, zij bieden hulp aan in de vorm van vriendendiensten, klussendiensten of organiseren uitjes  (Boer, 2007).

Naast het krijgen van hulp in de zorg zijn er ook andere mogelijkheden waar mantelzorgers gebruik.

Mantelzorgen kost geld en er is geen regeling om de onkosten van de mantelzorgers te vergoeden. Per 1 januari 2015 bestaat er wel een mantelzorgwaardering en mantelzorgcompliment. Gemeenten hebben de wettelijke taak om de waardering van mantelzorgers vorm te geven. Zij krijgen hiervoor een budget welke zij naar eigen inzicht mogen indelen. De mantelzorger dient zich zelf aan te melden om in aanmerking te komen voor een financiële tegemoetkoming, een mantelzorger kan een pas krijgen waarmee korting verkregen kan worden op bijvoorbeeld tijdschriften, activiteiten etc. (Mezzo, 2016).

 

Het bieden van mantelzorg brengt veel gevolgen met zich mee, dit kunnen extra lasten zijn voor de mantelzorger maar het kunnen ook bevredigende gevolgen zijn. Het meeste positieve gevolg is dat veel mantelzorgers een goed gevoel krijgen van het bieden van hulp. Het zwaarst vallende negatieve gevolg is de belasting die het met zich meebrengt bij het geven van mantelzorg.

Ter ondersteuning zijn er verschillende mogelijkheden voor de mantelzorgers. Ze kunnen aanspraak maken op andere hulpverleners en vrijwilligers en er zijn regelingen getroffen voor een financiële tegemoetkoming.

 

Bibliografie

Boer, G. (2007). Mantelzorg onder (de in)druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Expertisecentrum mantelzorg. (2015). Expertisecentrum mantelzorg. Opgehaald van Feiten en cijfers mantelzorg: http://www.expertisecentrummantelzorg.nl/em/over-manterzorg-feiten-en-cijfers.html

Mezzo. (2016). Mezzo voor mantelzorgers. Opgehaald van https://www.mezzo.nl

Rijksoverheid. (2016). Mantelzorg Rijksoverheid. Opgehaald van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/mantelzorg/vraag-en-antwoord/wanneer-ben-ik-mantelzorger

Volgens Nederland. (2016, Maart 11). Volgens Nederland. Opgehaald van Volgens Nederland Zorg: de voor- en nadelen van zelf doen: http://www.volgensnederland.nl/themas/gezondheid/zorg-de-voor-en-nadelen-van-zelf-doen