Toekomstige beroepen in de zorg:

“Er is een sterke combinatie van hoofd, hart en handen nodig.”

Auteur: Kayleigh Verhoeven, gepubliceerd 20-06-2016

De gezondheidszorg is in de toekomst gericht op het bevorderen en herstellen van het zelfstandig functioneren van mensen in hun eigen leefomgeving. De eigen regie en veerkracht van de individu staan hierbij centraal. Deze visie op gezondheid en zorg, waarbij niet de ziekte centraal staat maar het functioneren, heeft ook gevolgen voor de zorgprofessionals. Iedere toekomstige zorgprofessional dient naast het beschikken over vakkennis over een aantal generalistische bekwaamheden te bezitten. Deze generalistische bekwaamheden en vaardigheden, zijn noodzakelijk voor  bijdragen aan het bevorderen en het herstellen van het functioneren. Professionals zullen samenwerken in multidisciplinaire teams die met elkaar beschikken over alle bekwaamheden die nodig zijn. De teams kunnen wisselend van samenstelling zijn, afhankelijk van wat op dat moment nodig is aan zorg. Dat staat in het advies naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren van de Commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen, dat op 10 april 2015 is uitgebracht aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Invloed op het beroep

Het beroep van verzorgende en verpleegkundige is voortdurend in ontwikkeling. Zoals bekent is er sprake van vergrijzing en ontgroening. Dit geeft een samenspel van gezondheidsproblemen. Niet alleen is de groep burgers van 65 jaar en ouder groter. Er zijn ook meer behandelmogelijkheden waardoor mensen met een chronische ziekte een hogere leeftijd bereiken. Vaak is er sprake van meerdere aandoeningen waardoor er sprake is van Multi problematiek, multi morbiditeit. Binnen de samenleving zijn er risico’s voor een ongezonde levensstijl. Er is een toename van welvaartsziekten zoals overgewicht, long hart en vaatziekten. Daar tegenover staat weer dat er steeds meer technische toepassingen zijn om de (zelf)zorg te ondersteunen en de leefomstandigheden te verbeteren. Denk daarbij aan domotica.  Om de zorg(kosten) beheersbaar te houden ziet de overheid zich genoodzaakt door het nemen van maatregelen en leggen de verantwoording meer en meer bij de zorgverzekeraars en gemeenten. Deze lokale overheid in de vorm van de gemeenten en verzekeraars hebben ook een belang bij het beheersbaar houden van de zorg (kosten). Nog altijd is de zorgarbeidsintensief, mensenwerk en daardoor relatief duur. Een andere ontwikkeling is dat cliëntenraden zich gaan mengen in eisen aan zorg. Een goede ontwikkeling dat cliënten hun krachten gaan bundelen en voor belangen op gaan komen. Daarbij rijst de vraag of ‘kwetsbare ouderen’ voldoende vertegenwoordigd zijn en voldoende opkomen voor hun belangen. De beroepsvereniging V&VN heeft op dinsdag 28 april de stuurgroep van het project ‘Toekomstbestendige beroepen binnen de verpleging en verzorging’ voor het eerst bijeen geroepen. De leden hebben de gedeelde ambitie uitgesproken om tot duidelijke en toekomstgerichte conclusies te komen. Het streven is om binnen een aantal maanden de informatie aan te leveren die nodig is voor aanpassing van de Wet BIG. Dit ter borging van toekomstbestendige profielen voor hbo-verpleegkundigen, mbo-verpleegkundigen en verzorgenden. 
Voor het wetgevingstraject is input vanuit het veld en een breed draagvlak onder betrokken partijen voor deze aanpassing van groot belang. Gedurende het traject zullen de stakeholders op een passende wijze betrokken worden. Er worden verscheidene bijeenkomsten georganiseerd. 
De stuurgroep ‘Verpleging & Verzorging 2020’ bracht in 2012 advies uit over nieuwe beroepsprofielen aan de minister van VWS. Dit advies heeft de nodige discussie opgeleverd en de minister wil nu in afstemming met partijen in het veld het vervolgtraject oppakken. Een van de vervolgstappen is de wijziging van de Wet BIG. Hiervoor is onlangs het project ‘Toekomstbestendige beroepen binnen de verpleging en verzorging’ gestart. Nu is het nog zo dat de taak functie omschrijving van MBO en HBO verpleegkundigen grotendeels overeenkomt. De beroepsgroep wil hier duidelijker over scheppen en dus meer het verschil verduidelijken.

Commissie Innovatie Zorgberoepen en Opleidingen

De Commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen (2015) heeft onderzoek gedaan naar de te verwachten zorg in 2030. Aan de hand van dit onderzoek hebben zij het ABCD model gepresenteerd. Dit model presenteert een integrale en dynamische benadering van de Nederlandse gezondheidszorg in 2030 en het professioneel handelen dat hierbij gewenst is in de context die hierbij relevant is.

Voorzorg (A)

Voorzorg betreft de hele Nederlandse bevolking en richt zich op het bevorderen van gezond leven.

Voorzorg is een maatschappelijke aangelegenheid waarbij veel domeinen betrokken zijn, waaronder de gezondheidszorg. Dat kan alleen met een integrale aanpak met aandacht voor gezondheidsvaardigheden in het onderwijs, het werk, de buurt en de zorg. Voorzorg richt zich op het ontwikkelen van veerkracht en op gezondheidsrisico’s door gezondheidsbevordering, gezondheidsbescherming en ziektepreventie, individueel dan wel collectief.

Gemeenschapszorg (B)

Als er zorg nodig is wil iedereen het zoveel mogelijk zelf, samen en in de buurt regelen. Daarbij zijn veel voorzieningen zoals de woningbouw betrokken. Technologie speelt daarbij een grote rol. Er wordt veel gebruik gemaakt van digitale informatie. Een ‘foto van de buurt’ die regelmatig wordt geactualiseerd, laat zien wat er nodig is in die buurt. Professionele ondersteuning of behandeling is beschikbaar als het nodig is. Er is één goed bereikbaar en toegankelijk aanspreekpunt en een professioneel vangnet.

Laagcomplexe tot complexe zorg (C)

Laagcomplexe tot complexe zorg is basiszorg en gespecialiseerde zorg, zowel voor acute als planbare

zorg, met een hoge mate van voorspelbaarheid van de benodigde inzet en van het beloop. Beoordeling en toeleiding gaan aan de behandeling vooraf. Functioneren is het uitgangspunt. Steeds dient gekeken te worden naar wat nodig is en niet naar wat kan. Ook in C speelt technologie een grote rol, niet alleen bij behandeling, maar ook bij communicatie en informatie.

Hoogcomplexe zorg (D)

Hoogcomplexe zorg is de zeer complexe behandeling met een lage mate van voorspelbaarheid van de benodigde kwantitatieve en kwalitatieve inzet en van het beloop, en waarbij interventies continu worden bijgesteld op grond van diagnostiek en observatie, en grote gezondheidsrisico’s in het geding zijn. Dit uitgangspunt heeft concentratie van hoogcomplexe zorg tot gevolg. Ook hier blijft het uitgangspunt: ‘functioneren’